Teymur Əhmədovun əli sözün həqiqi mənasında qızılla oynayır, Bakı univermaqlarından birində zərgərlik əşyalarının ticarəti ilə məşğuldur - həm hazır zərgərlik məmulatları satır, həm də özü belə məmulatlara dizayn verərək Bakıdakı sexlərdə düzəltdirib satışa çıxarır. Teymur müəllimin axırıncı işi Türkiyənin məşhur «Muhteşem yüz yıl» serialının qəhrəmanı Hürrəm Sultan ilə bağlıdır. «İndi bütün dünyada Hürrəm Sultanın daş-qaşına oxşar bəzək əşyaları dəbdədir. Mən də özüm bu üslubda sırğa, üzük və boyunbağıdan ibarət iki dəst layihələndirmişəm»,- deyə ticarətçi ANS PRESS-in əməkdaşı ilə söhbətində bildirib. Xalqa arasında nar dənələri adlandırılan qırmızı almandin kristalları ilə bəzədilmiş və ətrafı 4 karat brilyant daşlarla haşiyələnmiş 88 qramlıq dəstin qiymətinin 5,5 min manat olduğunu söyləyir. Yaşıl zümrüd daşlarla bəzədilmiş və nisbətən aşağı çəkili oxşar dəsti isə 5 min manata təklif edir.

Lakin Teymur Əhmədovun sözlərindən belə çıxır ki, dəbdə olmasına və gözəlliyinə baxmayaraq Bakı bazarında belə malların satış imkanları aşağıdır. Səbəb alıcıların yerli mala o qədər də maraq göstərməməsi ilə bağlıdır. Bazarda aparılan ilkin araşdırmalara görə, alıcılar əsasən xaricdən gətirilmiş mallara üstünlük verirlər. Əsas səbəb xaricdən gətirilmiş qızıl əşyaların daha səliqəli və modaya uyğun olması ilə bağlıdır. İndi bu sənayenin inkişaf etdiyi ölkələrdə zərgər qəlibləri kompyuter qrafikası ilə mumdan hörülür, amma Azərbaycanda isə yerli zərgərlər dəbdə olan modellərin qəlibini primitiv üsullarla çıxarırlar. «Yalnız 2 sexdə kompyuter qrafikasından istifadə edilir, onların da bazarda payı cüzidir»,- deyə Teymur Əhmədov vurğulayır.

Təxmini hesablamalara görə, hazırda Azərbaycanın zərgərlik bazarının 45-50%-ni Türkiyə malları təşkil edir, Dubaydan gətirilən zərgərlik mallarının payına isə təxminən 45% düşür. Yerli zərgərlik sektoru isə yalnız bazarın 5-10%-i ilə kifayətlənməyə məcburdur. Əslində, bu bazarın dövriyyəsi də elə böyük deyil - qızıl əşyalar əsasən toylara alınır və bir az da ad günlərində alınan hədiyyələr bu aktivliyi artırır. Hər il Azərbaycanda 80 minə yaxın toy olur və bunun təxminən yarısı kəndlərdə, yarısı da şəhərlərdə gerçəkləşdirilir. Hazırda kənd bəyləri gəlinə orta hesabla 1500 manatlıq, şəhər bəyləri isə 3000 manatlıq zərgərlik məmulatı hədiyyə edirlər. Yəni bu bazarın toplam dövriyyəsi təxminən 180 milyon manat təşkil edir və rəqəm kiçik görünsə də bazar iştirakçıları həmişə bundan razı görünürlər.

Amma son həftələrdə bu bazarda da narahatçılıq başlayıb. Hər şey dünya qızıl bazarında baş verən ucuzlaşma ilə bağlıdır. Məsələ bundadır ki, iyun ayının sonlarına yaxın ABŞ federal rezerv sisteminin sədri Ben Bernanke ölkənin bahalı dollar siyasətinə keçdiyini bildirdi və bu, atomatik olaraq qızıl bazarına təsir etdi. Bir Troya unsiyasının (31,1 qram) qiyməti psixoloci 1400 dollar baryerini keçərək kəskin düşdü, hazırda 1250 dollar ətrafında dəyişir. Beləliklə, ilin əvvəlindən qızıl təxminən 25 faizə qədər ucuzlaşıb. Bu, Bakının qızıl bazarına da təsir edib, amma ucuzlaşma heç də dünya səviyyəsində baş verən qədər olmayıb. Hazırda əşyadan asılı olaraq 585 əyar qızıl məmulatların qramı 30-33 manata, 750 əyar qızıl məmulatların qrammı isə 40 manata satılır. İlin əvvəlindən bu bazarda təxminən qramda cəmi 2 manat, yəni 5-6% ucuzlaşma baş verib. Göründüyü kimi, Bakı bazarlarında qızıl məmulatların qiymətinin ucuzlaşması dünya bazarındakı göstəricidən təxminən 5 dəfəyə qədər geri qalır. Yəni vətəndaşlara satılan qızılın qiymətində elə də ucuzlaşma hiss edilmir və dükançılar qiyməti salmaqda elə də maraqlı görünmürlər. Səbəbini də çox sadə izah edirlər: «Onsuz da indi mal satılmır, Ramazan ayı başladığından toylar dayanıb, toy yoxdursa, satış da yoxdur. Ona görə Ramazanın axırına kimi gözəyəcəyik, bəlkə, ona kimi qiymət qalxdı», - deyə dükan sahibləri bildirirlər.

Amma alıcılar qızıl əşya satmaq istədikdə isə tamamilə fərqli mənzərə ilə qarşılaşırlar. Onlardan qızıl məmulatı əşya kimi deyil, «lom», yəni metal qırıntısı qiymətinə alırlar və bu sektorda dünya bazarındakı meyllərə dəqiq riayət edirlər. Hazırda 585 əyar qızılın qramını «lom» kimi 23,5 dollara (təxminən 18 manata) alırlar ki, bu da düynya bazarında 999 əyar qızıl üçün hazırda formalaşmış 40 dollar qiymətinə uyğun gəlir. Amma bu alış-verişdə sadə vətəndaş qramda 15 manat itirir. Yəni 330 manat verərək 10 qramlıq hər hansı qızıl əşya almış sadə insan bir gün sonra onu qaytarmaq istəsə, yalnız 180 manat əldə edə bilər. Ölkə səviyyəsində götürdükə, bu, ildə 80 milyon manata yaxın potensial itki deməkdir.

Amma bu itkilərdən qaçmaq da olar. Bunun üçün sertifikatlı qızıl məhsullar almaq lazımdır. Dünya təcrübəsi göstərir ki, sertifikatlı zərgərlik məhsullarını rahatlıqla öz qiymətinə satmaq mümkündür. Hətta məhsulun istehsal edildiyi tarixdən xeyli müddət keçdikdən sonra qiymət dəfələrlə artır və zərgərlik əşyası əntiq əşya kimi satılır. Belə məhsulun əntiq əşya kimi satılmasında əsas rolu məhz sertifikat oynayır. Elə bu səbəbdəndir ki, qərb insanları əsasən sertifikatlı zərgərlik əşyaları alırlar və belə məmulatlar digər analoqlarından 2,5-3 dəfə baha olur. Çünki sertifikatlı zərgərlik məmulatları illərin sınağından çox əlverişli yığım vasitəsi kimi çıxa bilirlər. Çox təəssüf ki, Azərbaycan bazarını ələ keçirmiş Türkiyə, Dubay zərgərlik sexləri isə öz alıcılarına bu cür imkanlar təmin edə bilmirlər. Yerli iş adamlarını məhz bu məsələ narahat etməlidir və ölkədə məhsulu sertifikatla təmin edə bilən zərgərlik sənayesinin qurulmasının vaxtı çoxdan çatıb.